در عصر جهانی‌سازی بازارهای سرمایه، شرکت‌ها برای افزایش شفافیت مالی، جذب سرمایه‌گذاران خارجی و بهبود اعتبار خود، به استراتژی‌هایی چون کراس‌لیستینگ (Cross-listing) روی می‌آورند. کراس‌لیستینگ به معنای ثبت هم‌زمان سهام یک شرکت در بیش از یک بورس اوراق بهادار است. این پدیده علاوه بر مزایای مالی و بازاریابی، می‌تواند بر کیفیت حسابداری شرکت‌ها نیز اثرگذار باشد. کیفیت حسابداری، شاخصی کلیدی در ارزیابی عملکرد شفاف و قابل اتکای مالی شرکت‌ها به شمار می‌رود و نقش بسزایی در جلب اعتماد سرمایه‌گذاران دارد.
در این مقاله، رابطه بین کراس‌لیستینگ و کیفیت حسابداری بررسی می‌شود. این تحلیل، از منظر مبانی نظری، شواهد تجربی و تأثیرات نهادی ارائه شده و به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا کراس‌لیستینگ واقعاً به بهبود شفافیت و کیفیت اطلاعات حسابداری شرکت‌ها منجر می‌شود یا خیر.
مفهوم کراس‌لیستینگ چیست؟
کراس‌لیستینگ به حالتی اشاره دارد که در آن شرکت‌ها، علاوه بر بورس اصلی خود، سهام‌شان را در یک یا چند بورس بین‌المللی دیگر نیز عرضه می‌کنند. هدف این اقدام، گسترش دسترسی به سرمایه‌گذاران خارجی، افزایش نقدشوندگی سهام، و بهبود تصویر برند شرکت در سطح جهانی است.
مزایای کراس‌لیستینگ
-
افزایش سرمایه‌پذیری: با دسترسی به بازارهای سرمایه بزرگ‌تر.
-
افزایش اعتبار شرکت: لیست شدن در بورس‌هایی مانند نیویورک (NYSE) یا لندن نشان‌دهنده‌ی پایبندی شرکت به استانداردهای نظارتی بالا است.
-
افزایش نقدشوندگی سهام: حضور در بورس‌های معتبر، خرید و فروش سهام را برای سرمایه‌گذاران آسان‌تر می‌کند.
-
بهبود استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی: الزام به رعایت استانداردهای بین‌المللی.
کیفیت حسابداری چیست؟
کیفیت حسابداری به میزان قابلیت اتکاء، صحت، به‌موقع بودن و شفافیت اطلاعات مالی ارائه‌شده توسط واحدهای تجاری اشاره دارد. کیفیت بالا در گزارشگری مالی سبب کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایه‌گذاران شده و در نتیجه هزینه سرمایه کاهش می‌یابد.
شاخص‌های کیفیت حسابداری
ارتباط بین کراس‌لیستینگ و کیفیت حسابداری
از آن‌جایی که بازارهای مالی توسعه‌یافته مانند ایالات متحده آمریکا دارای مقررات سخت‌گیرانه‌ای در زمینه گزارشگری مالی هستند، شرکت‌هایی که سهام خود را در این بورس‌ها کراس‌لیست می‌کنند، ناگزیر باید استانداردهای بالاتر حسابداری را رعایت کنند. به همین دلیل، کراس‌لیستینگ می‌تواند به‌طور غیرمستقیم منجر به بهبود کیفیت حسابداری شود.
نظریه حاکمیت شرکتی و افشای اطلاعات
طبق نظریه‌های حاکمیت شرکتی، کراس‌لیستینگ می‌تواند نقش مکانیزم کنترلی بیرونی را ایفا کرده و شرکت‌ها را ملزم به افشای دقیق‌تر، شفاف‌تر و منظم‌تر اطلاعات مالی کند. این فرآیند اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را افزایش داده و کیفیت حسابداری را بهبود می‌بخشد.
نظریه اعتبار (Bonding Hypothesis)
بر اساس این نظریه، شرکت‌های خارجی که در بورس‌های معتبر ثبت می‌شوند، خود را "ملزم" به رعایت قوانین سخت‌گیرانه حسابداری آن کشور می‌دانند. این "الزام داوطلبانه" سبب افزایش کیفیت اطلاعات مالی می‌شود.
شواهد تجربی
مطالعات متعددی به بررسی رابطه کراس‌لیستینگ و کیفیت حسابداری پرداخته‌اند. به‌عنوان مثال:
-
Doidge, Karolyi, and Stulz (2004): این پژوهش نشان داد شرکت‌هایی که در بازارهای توسعه‌یافته کراس‌لیست شده‌اند، از لحاظ کیفیت افشا، سطح بالاتری نسبت به شرکت‌های صرفاً داخلی دارند.
-
Lang, Lins & Miller (2003): در این تحقیق آمده است که کراس‌لیستینگ در بازار آمریکا، منجر به بهبود کیفیت اطلاعات مالی شرکت‌ها، کاهش مدیریت سود و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود.
-
Hail & Leuz (2009): یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های کراس‌لیست‌شده معمولاً از استانداردهای گزارشگری مالی IFRS یا US GAAP استفاده می‌کنند که کیفیت بالاتری دارند.
موانع و چالش‌ها
گرچه کراس‌لیستینگ پتانسیل بالایی برای بهبود کیفیت حسابداری دارد، اما این اثرگذاری لزوماً در همه شرایط محقق نمی‌شود. موانع زیر می‌توانند تأثیر منفی داشته باشند:
-
ضعف حاکمیت شرکتی در کشور مبدا
-
عدم اجرای مؤثر استانداردهای بین‌المللی
-
هزینه‌های بالای انطباق با مقررات
-
ریسک‌های ارزی و سیاسی
-
دگرگونی در محیط قانونی و نظارتی کشورهای میزبان
تأثیر نوع بورس مقصد بر کیفیت حسابداری
تحقیقات نشان داده‌اند که اثر مثبت کراس‌لیستینگ بر کیفیت حسابداری، وابستگی زیادی به نوع بورس مقصد دارد. لیست شدن در بازارهایی با سیستم حقوقی قوی‌تر و ساختار نظارتی شفاف‌تر (مانند بورس نیویورک یا لندن)، تأثیر بیشتری بر بهبود کیفیت حسابداری نسبت به بازارهای کمتر توسعه‌یافته دارد.
نقش استانداردهای حسابداری در فرآیند کراس‌لیستینگ
در بسیاری از بازارهای هدف، استفاده از استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) یا اصول پذیرفته‌شده حسابداری آمریکا (US GAAP) الزامی است. این الزام‌ها به‌صورت مستقیم کیفیت اطلاعات حسابداری شرکت را ارتقاء می‌بخشند و در نتیجه احتمال تقلب یا مدیریت سود کاهش می‌یابد.
نتیجه‌گیری
کراس‌لیستینگ ابزاری کارآمد برای ارتقای اعتبار بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی است. شواهد نظری و تجربی متعددی از ارتباط مثبت بین کراس‌لیستینگ و کیفیت حسابداری پشتیبانی می‌کنند. شرکت‌هایی که وارد بورس‌های توسعه‌یافته می‌شوند، اغلب به استانداردهای گزارشگری مالی بالا پایبند می‌مانند، که این امر منجر به شفافیت بیشتر و اعتماد بالاتر سرمایه‌گذاران می‌شود.
با این حال، دستیابی به این مزایا، منوط به وجود یک زیرساخت نظارتی قوی در کشور مبدا، آمادگی شرکت برای پذیرش الزامات حسابداری بین‌المللی و انتخاب صحیح بورس مقصد است. بنابراین، سیاست‌گذاران و مدیران شرکت‌ها باید قبل از تصمیم به کراس‌لیستینگ، تحلیل دقیقی از الزامات قانونی، هزینه‌ها و مزایای این اقدام داشته باشند.
منابع
-
Doidge, C., Karolyi, G. A., & Stulz, R. M. (2004). Why are foreign firms listed in the U.S. worth more? Journal of Financial Economics, 71(2), 205–238.
-
Lang, M., Lins, K. V., & Miller, D. P. (2003). ADRs, analysts, and accuracy: Does cross-listing in the United States improve a firm’s information environment and increase market value? Journal of Accounting Research, 41(2), 317–345.
-
Hail, L., & Leuz, C. (2009). Cost of capital effects and changes in growth expectations around U.S. cross-listings. Journal of Financial Economics, 93(3), 428–454.
-
Leuz, C., & Wysocki, P. (2016). The economics of disclosure and financial reporting regulation: Evidence and suggestions for future research. Journal of Accounting Research, 54(2), 525–622.
-
Ball, R. (2006). International Financial Reporting Standards (IFRS): Pros and cons for investors. Accounting and Business Research, 36(sup1), 5–27.